मानवी मनाचे दोन ऊर्जास्त्रोत -वानप्रस्थ' गणेश देवी

मानवी मनाचे दोन ऊर्जास्त्रोत आहेत. एक कल्पनाशक्ती, दुसरी स्मृतीशक्ती. कल्पनाशक्तीने आपल्या भोवतीच्या वास्तवाची संगती लावता येते नि स्थलविस्तार अनुभवता येतो. स्मृतीमुळे कालक्रमाची संगती लावता येते व कालविस्तार अनुभवता येतो. आपली मौखिक परंपरा स्मृतींवर आधारित आहे; मात्र आपल्या सौंदर्यशास्त्रात कल्पनाशक्तीला अधिक महत्व दिले गेले आहे. जोपर्यंत मौखिक कला व मौखिक परंपरा आपण नीट जुळवून घेत नाही तोपर्यंत आपले सौंदर्यशास्त्रही अपुरे राहणार. आपण अदिवासी संस्कृतीपासून सुरुवात करुन समग्र भारतीय सौंदर्याशास्त्रापर्यंत मजल मारण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.
( 'वानप्रस्थ' या गणेश देवी यांच्या पुस्तकातून श्रीरंजन आवटे कडून साभार)